Pan Profesor Paweł Śpiewak w Pile! J

Biblioteka w Pile zaprasza na spotkanie z Panem Profesorem Pawłem Śpiewakiem :) Marzenia się spełniają :)

Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna
im. Pantaleona Szumana w Pile
Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA

Ps. Z książki Historia Żydów w Pile

Peter Cullman – historyk amator, pasjonat, - wykonał olbrzymią pracę. Przedstawił kolejne pokolenia rabinów w Pile, dokładnie opisał stan majątkowy i prawny izraelickich mieszkańców miasta. Dowiadujemy się, jak zmieniała się liczba Żydów, gdzie mieszkali. Jak wyglądały ich domy, synagogi, cmentarze.  Dużo jest o samym mieście, kolejnych pożarach (to było straszne utrapienie), epidemiach, podatkach, społecznych hierarchiach. Wiemy, jak odnosi się do siebie protestanci, katolicy, wyznawcy mozaizmu. Ile było wzajemnych uprzedzeń oraz niechęci. Dużo miejsca poświęca Cullman haskali, żydowskiemu oświeceniu oraz problemom asymilacji czy akulturacji.  Możemy uważnie śledzić przemiany tożsamości miejscowych Żydów, co oznaczało stopniowe przejmowanie języka i wzorów kultury niemieckiej. Jednym z wielkich wyzwań dla wspólnoty były wyjazdy do innych miast Niemiec lub za granicę.

Autor wykorzystał po swojemu olbrzymią ilość materiałów archiwalnych. Skądinąd wiemy, że wiele dokumentów spłonęło w kolejnych pożarach, a w czasie i po wojnie uległy zniszczeniu.

Przerażająca jest historia ostatnich lat istnienia żydowskiej wspólnoty zakończona aresztowaniami i wywózkami do obozów czy ośrodków  śmierci. Uderzający jest nie tylko antysemityzm urzędowy w III Rzeszy, ale też antysemityzm społeczny podtrzymywany przez lokalnych nauczycieli, urzędników, sklepikarzy. To ci ludzie organizowali pogrom w 1938 roku (noc kryształowa) i przejmowali pożydowskie majątki. Niemieccy sąsiedzi wykonali brudną robotę.  Z najwyższym poruszeniem czytałem imiona i nazwiska pomordowanych. Ginęli w Rydze, w Treblince, w Auschwitz, w Terezinie. Nie była to duża zbiorowość. Nic z niej nie pozostało poza kilkoma rodzinami, które wyemigrowały przed wojną.

Ta wspólnota została – można podejrzewać - wymazana z niemieckiej pamięci, teraz jest przywracana pamięci polskiej. Piękne to wydarzenie. Nowi mieszkańcy Piły czują się mieszkańcami miasta o długiej historii i biorą odpowiedzialność za los miasta istniejącego od stuleci. Mam nadzieję, że zechcą poznać losy mieszkańców Piły w jej 600 lat. Najczęściej powtarzanym w Biblii nakazem jest pamiętaj. Piła miała szczęście, że znalazł się ktoś kto wykonał olbrzymią pracę badawczą bez względu na to, jak ją dzisiaj oceniamy. Dobrze się dzieje, że Stowarzyszenie EFFTA książkę przygotowało w miarę swoich skromnych możliwości do druku.

Paweł Śpiewak

 Paweł Śpiewak (ur. 17 kwietnia 1951 w Warszawie) – polski socjolog i historyk idei, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, publicysta, poseł na Sejm V kadencji, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.