Bronimy Parowozowni w Pile!

W ostatnich dniach pojawiły się informację, że pilski Okrąglak przejdzie na własność Gminy Piła. Jak poinformowała Pani Beata Dudzińska - stanie się miejscem kultury i rozrywki.

Musimy zrobić wszystko, aby tak się nie stało!

Parowozownia Okrąglak to zabytek architektury kolejowej. Po zamianie na ośrodek kultury etc. etc. przestanie być zabytkiem. Myślę, że taniej jest zbudować nowy okrągły ośrodek kultury niż niszczyć tak ważny zabytek, - powiedział Henryk Palczewski.

Najcenniejszym z zachowanych zabytków architektury przemysłowej w Pile jest okrągła parowozownia wraz z przyległymi obiektami. Trwale wpisała się ona w krajobraz miasta. Obecnie jest jedynym zachowanym w oryginalnym kształcie obiektem tego typu w Polsce i jednym z nielicznych w Europie.

Dla mnie brak kasy, nie jest żadnym uzasadnieniem, jeśli spojrzymy gdzie wydana była wcześniej. Natomiast niszczyć jedyny wartościowy zabytek historyczny w Pile (i to na skalę europejską) to zła decyzja. Turystyka to dobry biznes, ale po co jest przyjechać do Piły, w sensie turystycznym? Dzisiaj w "modzie" jest turystyka industrialna, czyli zwiedzanie nieczynnych zakładów, a najlepiej jak jeszcze w minimalnym ruchu. Tym bardziej, że pod nosem mamy Białośliwie, - powiedział Henryk Palczewski.

Przez wiele lat Pan Henryk Palczewski (spółka Interlok) zabiegał, aby w tym miejscu naprawiać parowozy, uczyć ludzi, wtedy to miejsce by żyło. Nikt nie słuchał. Podjąć działalność z Białośliwiem i innymi. Dodatkowo można prowadzić działalność muzealną, izba pmięci, ale wyłącznie jako działalność dodatkowa. Podstawa, to parowozy!

Pani Beata Dudzińska szacuje, że koszt przywrócenia do użytkowania może wynieść 10 milionów. To będą zmarnowane pieniądze, podobnie jak Centrum Tarcza?

W Pile mamy kilka sal widowiskowych, na cele kulturalne czy sportowe, parowozownia jest tylko jedna!

Proszę o podpis pod petycją w obronie naszej Parowozowni w Pile!

Parowozownia Piła – XIX-wieczna parowozownia w mieście Piła. Parowozownia została wzniesiona w latach 1870–1874 w związku z intensywnym rozwojem kolei na ziemiach pruskich. Dzięki zastosowaniu nietypowych rozwiązań architektonicznych stała się wzorcowym obiektem dla kilku tego typu budowli w Europie. Specyficzny jest okrągły kształt tego budynku, będący wzorem m.in. dla parowozowni w Berlinie i Magdeburgu. Przez lata użytkowana, w latach 90. XX wieku została wyłączona z eksploatacji, popadając tym samym w zapomnienie. W lipcu 2010 roku po ponad 10 latach starań parowozownia, wraz z dworcem Piła Główna została wpisana do rejestru zabytków.

Warto przypomnieć, że Rewitalizacja Zespołu obiektów kolejowych w Pile, autorstwa pana mgr inż. arch. Mateusza Dołęga, jego praca dyplomowa otrzymała główną nagrodę w konkursie im. prof. Jana Zachwatowicza w 2016 roku za najlepsze prace dyplomowe studentów szkół wyższych podejmujące problematykę ochrony dziedzictwa kulturowego w roku 2016.

Prosimy o podpis pod petycją w obronie naszej Parowozowni w Pile!

Link: https://www.petycjeonline.com/bronimy_parowozowni_w_pile#form 


***


Historia kolei w Pile

PUP „Interlok” spółka z o.o powstała w 1989 roku a pierwszymi właścicielami były ZNTK w Pile oraz przedsiębiorca niemiecki Hermann Schmidtendorf. Po likwidacji ZNTK w Pile Hermann Schmidtendorf przejął udziały ZNTK w Pile a następnie odsprzedawał je różnym udziałowcom, głównie z Europy. Obecnie udział kapitału polskiego wynosi 0,2%. „Interlok” przejął od ZNTK w Pile maszyny, dokumentację a przede wszystkim wieloletnią wiedzę w zakresie naprawy parowozów. Od początku swojego istnienia spółka zajmuje się tylko naprawą muzealnego taboru kolejowego a głownie parowozów oraz ich podzespołów. Parowozy oraz naprawione kotły do parowozów przez „Interlok” użytkowane są w Austrii, Belgii, Niemczech, Szwajcarii, Holandii i Francji oraz oczywiście w Polsce. Praktycznie wszystkie użytkowane obecnie parowozy w Polsce mają kotły naprawione przez Interlok. Interlok jako pierwsza firma w Europie zbudowała i nadal buduje nowe kotły do parowozów według najnowszych przepisów europejskich z uzyskaniem znaczka CE.

Stworzenie „żywego skansenu” w miejsce „martwego muzeum” tzn. prowadzenie działalności „Interloku” w tzw. okrągłej hali byłoby ewenementem w Europie gdyż turyści wchodząc do hali byliby jakby przeniesieni kilkadziesiąt lat wcześniej gdyż „Interlok” używa starych technologii a ponadto Polska miałaby zapewnioną przyszłość w zakresie utrzymania parowozów w ruchu, które wymagają ciągłych napraw. Dlatego w interesie całego kraju jest stworzenie takiego „żywego skansenu”.

Naszym zdaniem najlepsze jest stworzenie produktu turystycznego w oparciu o „żywy skansen” w Pile + kolejka wąskotorowa w Białośliwiu + wyprawa stateczkiem po Noteci i zwiedzania zabytkowych śluz wodnych. Trzydniowa oferta tzw. turystyki przemysłowej.


Königliche Lokomitivwerkstatt (Królewski Warsztat Lokomotywowy).

Ich otwarcie nastąpiło 1 października 1907 r. Budowa kosztowała ponad 6 mln marek. Był to jeden z największych tego typu zakładów w Niemczech. Pracownicy mieli nawet salę gimnastyczną do dyspozycji. Dla nich zbudowano domy mieszkalne przy zachodniej części Bismarckstrasse (Buczka), Johannisstrasse (Świętojańska), Werkstättenstrasse (Warsztatowa) i Schlosserstrasse (Reymonta).


Początki zakładu. Rozwój linii kolejowych budowanych w drugiej połowie XIX w. zadecydował o znaczeniu Piły jako ważnego węzła komunikacyjnego, z którego tory kolejowe wybiegają w siedmiu kierunkach: do Nakła i Bydgoszczy, do Chodzieży i Poznania, do Ujścia i Czarnkowa, do Krzyża i Gorzowa, do Wałcza i Szczecina, do Białogardu i do Słupska przez Szczecinek oraz do Chojnic i Tczewa. Tak liczne drogi kolejowe, krzyżujące się w Pile, stały się przyczyną poważnego ożywienia miasta, w którym w pierwszych latach bieżącego stulecia powstawały różne zakłady przemysłowe współpracujące z rolniczymi i leśnymi obszarami ziem, leżących wzdłuż Noteci. Między innymi w r. 1902 rozpoczęto tu budowę dużego obiektu przemysłowego, przeznaczonego do remontu parowozów.

Dokumenty, na podstawie których można by ustalić ściślejsze daty, uległy zniszczeniu w czasie działań wojennych w r. 1945. Opierając się jednak na danych zawartych w tabliczkach firmowych umieszczonych na kotłach parowych, suwnicach i innych podstawowych urządzeniach fabrycznych, możemy rozróżnić dwa etapy budowy i uruchomienia zakładu: w r. 1906 zostały ustawione dwa kotły parowego oraz suwnice i obrabiarki w jednej połowie hali naprawczo-montażowej, zaś w latach 1909 i 1910 nastąpiły dostawy dalszego wyposażenia, jak trzeciego kotła parowego, suwnic i urządzeń dla drugiej połowy hali, a także zainstalowano urządzenia dźwigowe w budynkach kotlarni i zapałami parowozów. Przypuszczalnie więc naprawa parowozów w kolejowych zakładach naprawczych w Pile została rozpoczęta już w pierwszym etapie, około r. 1906 czyli około 56 lat temu.


Okres po I wojnie światowej. O ile w początkowym okresie zakłady budowane były z myślą o obsłudze większego zaplecza, to później - w okresie między r. 1919 a ,r. 1939 - nastąpiło wyraźne osłabienie ich działalności - potencjał produkcyjny nie całkowicie był wykorzystywany. Brak zainteresowania rozwojem zakładów leżących na pograniczu państwa niemieckiego powodował stopniowe zmniejszanie zatrudnionej tu załogi, której liczba wynosiła około 1500 osób. Na przykład w r. 1928 jednorazową redukcją objęto około 500 robotników.

Zakłady nie miały własnej odlewni żeliwa i brązu, a zbyt mała kotlarnia i słabe wyposażenie kuźni ograniczały ilość i zakres wykonywanych remontów. Dokonywano tu jedynie lżejszych napraw parowozów towarowych i tendrzaków w oparciu o dostawy kompletnych części zamiennych, dostarczanych z innych zakładów. Także kotły parowozowe, wymagające większego zakresu robót naprawczych, przesyłano do dużych zakładów kolejowych w Stargardzie koło Szczecina, gdzie je naprawiano, a następnie odsyłano do Piły w celu zamontowania na podwoziach parowozów.

W okresie poprzedzającym drugą wojnę światową zostały dokonane pewne uzupełnienia wyposażenia technicznego zakładu, na co wskazują daty umieszczone na tabliczkach firmowych centralnej wytwornicy acetylenowej (r. 1934) i generatora gazu czadnicowego (r. 1935).

Dopiero okres drugiej wojny światowej spowodował w latach 1939 - 1944 znaczne zwiększenie pracy i wzrost załogi do około 2000 ludzi, a przejściowo i więcej, z czego znaczną część stanowili robotnicy przymusowi, osiedlani w blaszanych i drewnianych barakach ustawionych na ogrodzonym terenie zakładu oraz w jego pobliżu.

Do roku 1945 zakłady należały, do niemieckich kolei państwowych i nosiły nazwę: Reichsbahn Ausbesserungswerk (w skrócie RAW).

Gdy w styczniu 1945 r. natarcie wojsk radzieckich zbliżyło się do Piły, zakłady otoczono stanowiskami bojowymi, okopami i schronami urządzonymi wokół kolejowego dworca towarowego i zakładów naprawczych. Rezultatem trzytygodniowych walk było zdobycie miasta przez wojska radzieckie w dniu 14 lutego 1945 r.


KOLEJOWE SCHNEIDEMÜHL

Pierwsze połączenie kolejowe Piła otrzymała w dniu 27 lipca 1851 roku. Oddano wówczas do eksploatacji trasę kolejową Krzyż - Piła - Bydgoszcz wraz z mostem kolejowym przez Gwdę. Budowę tej linii rozpoczęto w roku 1848. W roku 1852 przedłużono ją do Tczewa, a w 1857- do Frankfurtu nad Odrą, gdzie połączono ją z odcinkiem torów biegnących do Berlina. Linia ta, początkowo jednotorowa, stanowiła część wielkiej magistrali kolejowej, tzw. Królewsko - Pruskiej Kolei Wschodniej, która w roku 1867 połączyła Berlin z Królewcem. W styczniu 1871 roku uruchomiono linię kolejową Piła - Złotów, przedłużając ją następnie do Chojnic. W maju 1879 roku oddano do eksploatacji trasę Poznań - Piła - Szczecinek, a w listopadzie 1881 roku: linię Piła - Wałcz. W ciągu 20 lat Piła stała się więc jednym z największych węzłów kolejowych we wschodniej części Niemiec. Węzeł ten miał jednocześnie olbrzymie znaczenie militarno - strategiczne. Na stacji kolejowej w Pile zaznaczył się systematyczny wzrost ruchu osobowego i przewozu towarów. W roku 1913 wyjechało stąd 575 tys. osób (w Wielkopolsce więcej pasażerów wyjechało wówczas tylko z Poznania i Bydgoszczy). Podróżni wyruszający z Piły korzystali z dobrze wyposażonego dworca klasy Ia. W roku 1884 w budynku stacyjnym mieściły się: 3 poczekalnie (o pow. 355 m. kw.), biura stacyjne z telegrafem, 3 pokoje dla poczty oraz 2 mieszkania służbowe. Na dworcu znajdowały się także 2 stacje pomp, dźwig oraz budynek ekspedycji towarowej z magazynem i krytą rampą. Na terenie dworca oraz przy budowie linii kolejowych i ich eksploatacji znalazło zatrudnienie wielu pracowników fizycznych i umysłowych. W roku 1884 na dworcu zatrudnionych było m.in. 57 robotników stacyjnych, 27 zwrotniczych i ich pomocników oraz kilkudziesięciu robotników magazynowych, stróży i innych. Miejscem pracy zarobkowej dla jeszcze większej grupy robotników stały się zakłady naprawcze taboru kolejowego, będące także własnością Reichsbahn Ausbesserungswerk.

Dworzec, strona wschodnia - 1903 rok.

W latach 1870-1874 zbudowano okrągłą lokomotywownię, w przeszłości zwaną parowozownią. Była ona konstrukcją wzorcową dla późniejszych okrągłych parowozowni zbudowanych m. in. w Hamburgu, Magdeburgu i Altonie. Jak wykazały badania Biura Studiów i Dokumentacji Zabytków Techniki we Wrocławiu, jest ona jedyną ocalałą i najstarszą w Europie. Ze względu na jej walory historyczno-techniczne została wpisana w rejestr zabytków województwa wielkopolskiego, mimo to niszczeje. Wracając do zakładów naprawczych przy ulicy Warsztatowej, zostały one zbudowane w 1902 roku. Naprawę parowozów rozpoczęto przypuszczalnie w roku 1906. Po dalszej rozbudowie zakładów w latach 1909-1910, w szczytowym okresie swego rozwoju zatrudniały one około 2 tysiące osób. W okresie hitlerowskim próbowano podnieść znaczenie Piły jako węzła komunikacyjnego. Zabiegi te jednak nie przyniosły większych rezultatów. Nadal nie było większego ruchu granicznego na liniach kolejowych Piła - Chodzież i Piła - Czarnków. Przez Piłę podążały natomiast liczne ekspresy w kierunku Chojnic i dalej do Gdańska oraz do Królewca, a także do Bydgoszczy i dalej do Olsztyna, oraz w przeciwnym kierunku - do Berlina. Przejeżdżały też na tych liniach tranzytem pociągi towarowe. Pasażerowie udający się z Piły do Polski korzystali z pociągów osobowych kursujących na trasie Piła - Bydgoszcz. Skład ich był polski, a odprawa celna pasażerów odbywała się na dworcu w Pile. Np. mieszkańcy Wschowy udający się w celu załatwienia swych spraw urzędowych do Piły musieli przejechać drogą okrężną 343 km, tracąc na to 13 godzin. Usprawnienie komunikacji w obrębie prowincji Grenzmark Posen - Westpreussen nastąpiło dopiero po roku 1928, kiedy to Komisja Komunikacyjna Reichstagu podjęła ustawę o rozbudowie na tym terenie sieci dróg żelaznych i bitych. Decydowały tu jednak względy wyłącznie strategiczne. W czasach 2 wojny światowej na terenie zakładów naprawczych taboru kolejowego utworzono obóz pracy. Robotnicy pracowali przy budowie i naprawie torów kolejowych. W czasie walk o wyzwolenie miasta, na stacji kursował niemiecki pociąg pancerny, a sama stacja i okolice stacji były silnie bronione.


Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Pile powstały w 1952 roku na bazie istniejących tu od początku XX wieku niemieckich warsztatów kolejowych. Wyzwolenie Piły w dniu 14 lutego 1945 roku otworzyło nowy etap w dziejach zakładu. Warsztaty kolejowe w Pile w czasie działań wojennych zostały zniszczone w 80 procentach. Niemcy wycofując się z miasta dokonywali celowych zniszczeń na terenie warsztatów. Zniszczeniu uległy budynki armaturowni, stolarni, wieża ciśnień, kuźnia, kotlarnia i inne. Hala naprawczo-montażowa i zapalarnia parowozów były zdewastowane. Już 18 lutego 1945 roku za zgodą wojskowych władz radzieckich przyjechała z Bydgoszczy do Piły pierwsza ekipa kolejarzy polskich celem przejęcia, odbudowy i uruchomienia warsztatów naprawy parowozów. Grupie tej przewodniczył inż. Józef Kwapiszewski wyznaczony na naczelnika tworzonych warsztatów. W dniu 24 lutego 1945 roku Ministerstwo Komunikacji wydało decyzję o przystąpieniu do odbudowy i uruchomienia Warsztatów Naprawy Parowozów w Pile. Dnia 19 marca 1945 roku Polskie Koleje Państwowe oficjalnie przejęły zakład i nadano mu urzędową nazwę Warsztaty Główne I kl. PKP w Pile. W dniu 1 czerwca 1945 roku wstawiono do naprawy średniej pierwszy parowóz, a zakład liczył 100 pracowników. W dniu 18 lipca 1946 roku oddano do eksploatacji setny parowóz. Z tej okazji zorganizowano uroczystość z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Komunikacji, na którą przybyli naczelnicy wydziałów mechanicznych oraz naczelnicy warsztatów naprawczych taboru kolejowego z całej Polski. Okres odbudowy warsztatów zakończono w 1949 roku. Od roku 1950 w okresie realizacji planu sześcioletniego nastąpiła dalsza rozbudowa i rozwój zakładu (rozbudowa kotlarni, przebudowa obiektów socjalno-sanitarnych, budowa odlewni żeliwa i brązu). W sierpniu 1950 roku zmieniono nazwę zakładu na Warsztaty Mechaniczne nr 14 w Pile podległe bezpośrednio Dyrekcji Generalnej Kolei Państwowych, a od stycznia 1951 roku, zakład został przemianowany na Zakłady Naprawcze Parowozów PKP nr 14 w Pile, gdzie zmieniono strukturę, a już za rok, w styczniu 1952 roku zakład wyłączono z przedsiębiorstwa PKP i przekształcono w odrębne przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego "PIŁA" w Pile.

W latach następnych były kolejne reorganizacje i kolejne zmiany podległości zakładu pilskiego, a z tym wiązały się zmiany nazewnictwa. W 1982 roku w ramach kolejnej reorganizacji gospodarki narodowej, a także PKP, zakłady ponownie weszły w skład przedsiębiorstwa PKP pod nazwą PKP Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Pile im. I Armii Wojska Polskiego. I znowu po kilku latach 1 lipca 1991 roku zarządzeniem nr 71 i 83 ministra transportu zakład został wydzielony z PKP i przekształcony w samodzielne przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Pile. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych zapoczątkowana została modernizacja kolei polegająca na wprowadzaniu trakcji elektrycznej i spalinowej. W związku z tym nastąpiła likwidacja napraw parowozów parowych i przygotowanie się do napraw lokomotyw spalinowych średniej mocy. W roku 1976 przyjęto w ZNTK w Pile do naprawy pierwsze lokomotywy spalinowe. Zakład od początku był zmuszony do korzystania z pomocy ZNTK Poznań i Nowy Sącz, gdzie w ramach kooperacji dokonywano napraw agregatów prądotwórczych. Mimo występujących trudności organizacyjnych i materiałowych ilość naprawianych lokomotyw stale wzrastała i w roku 1979 osiągnęła 169 sztuk. Dalszy wzrost napraw lokomotyw spalinowych mógłby nastąpić tylko w wyniku realizacji opracowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego pt. "Adaptacja ZNTK Piła dla napraw lokomotyw spalinowych". Realizacja tego programu ze względu na ograniczenia centralne w zakresie inwestycji budowlanych znacznie opóźniła rozpoczęcie realizacji planu adaptacyjnego, miało to związek z ogólną sytuacją ekonomiczną kraju. Wprowadzenie gospodarki rynkowej, a zwłaszcza zmniejszenie zamówień przez PKP na naprawę taboru miały wpływ na wstrzymanie dalszej modernizacji oraz na pogorszenie się sytuacji gospodarczej w ZNTK w Pile. Przełom lat 1994-1995 to początek trudności produkcyjnych i finansowych przedsiębiorstwa, prowadzących w konsekwencji, pomimo podjęcia w następnych latach działań restrukturyzacyjnych do jego likwidacji.

W ramach wchodzących przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych w dniu 26 stycznia 1995 roku na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 1994 roku o Narodowych Funduszach Inwestycyjnych; ZNTK w Pile zostają przekształcone aktem notarialnym Repert A nr 908/95 w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Pile z dnia 28 kwietnia 1995 roku zakończyła się działalność gospodarcza ZNTK w Pile (wpis do rejestru handlowego Dział B nr 1077), a rozpoczęła działalność jako Spółka Skarbu Państwa pod nazwą Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Pile S.A.

110 lat temu

Prezentujemy Państwu wystawę z okazji 110. rocznicy remontu pierwszego parowozu w Pile.

Ekspozycja składa się z dwóch części. Pierwsza to archiwalne fotografie z lat od 1904 do 1990 z Piły wzbogacone opowieścią o dziejach “kolejowej” Piły. Druga, to materiał pokazowy nt. “Rewitalizacja zespołu obiektów kolejowych w Pile”, autorstwa mgr inż. arch. Mateusza Dołęga, Promotor- dr hab. inż. arch. Krystyna Kirschke prof. nadzw. Wydział Architektury Politechnika Wrocławska. Praca została uhonorowana nagrodą główną Konkursu im prof. Jana Zachwatowicza 2016r. (konkurs na najlepsze prace dyplomowe studentów szkół wyższych podejmujące problematykę ochrony dziedzictwa kulturowego w roku 2016).

Rok 1851- kolej na pilską kolej

Na początku były tory. Latem, 27 lipca 1851 roku Piła otrzymała pierwsze połączenie kolejowe. Do eksploatacji oddano wtedy budowaną od trzech lat (od 1848 roku) trasę kolejową na linii Krzyż - Piła - Bydgoszcz wraz z mostem kolejowym na Gwdzie. Później (1852 r) przedłużono ją do Tczewa i do Frankfurtu nad Odrą (1857). Stamtąd miała już połączenie z Berlinem.


Linia była wtedy wprawdzie jednotorowa, ale stanowiła cześć ważnej całości- wielkiej magistrali kolejowej Królewsko - Pruskiej Kolei Wschodniej, która w roku 1867 połączyła Berlin z Królewcem.

W styczniu 1871 roku uruchomiono linię kolejową Piła - Złotów, przedłużając ją następnie do Chojnic. W maju 1879 roku oddano do eksploatacji trasę Poznań - Piła - Szczecinek, a w listopadzie 1881 roku: linię Piła - Wałcz. W ciągu 20 lat Piła stała się więc jednym z największych węzłów kolejowych we wschodniej części Niemiec.


***

Węzeł pilski miał olbrzymie znaczenie militarno - strategiczne. Na stacji systematycznie wzrastał ruch osobowy i przewoz towarów. W roku 1913 wyjechało stąd 575 tys. osób (w Wielkopolsce więcej pasażerów wyjechało wówczas tylko z Poznania i Bydgoszczy). Podróżni wyruszający z Piły korzystali z dobrze wyposażonego dworca klasy Ia.

W roku 1884 w budynku stacyjnym mieściły się: 3 poczekalnie (o pow. 355 m. kw.), biura stacyjne z telegrafem, 3 pokoje dla poczty oraz 2 mieszkania służbowe. Na dworcu znajdowały się także 2 stacje pomp, dźwig oraz budynek ekspedycji towarowej z magazynem i krytą rampą. Na terenie dworca oraz przy budowie linii kolejowych i ich eksploatacji znalazło zatrudnienie wielu pracowników fizycznych i umysłowych. W roku 1884 na dworcu zatrudnionych było m.in. 57 robotników stacyjnych, 27 zwrotniczych i ich pomocników oraz kilkudziesięciu robotników magazynowych, stróży i innych. Miejscem pracy zarobkowej dla jeszcze większej grupy robotników były jednak królewskie zakłady naprawcze Königliche Lokomitivwerkstatt.


Königliche Lokomitivwerkstatt (Królewski Warsztat Lokomotywowy) za 6 milionów marek


Rozwój linii kolejowych zadecydował o znaczeniu Piły jako ważnego węzła komunikacyjnego (tory wybiegały stąd w siedmiu kierunkach: do Nakła i Bydgoszczy, do Chodzieży i Poznania, do Ujścia i Czarnkowa, do Krzyża i Gorzowa, do Wałcza i Szczecina, do Białogardu i do Słupska przez Szczecinek oraz do Chojnic i Tczewa). Nic więc dziwnego, że fakt ów stał się przyczyną poważnego ożywienia miasta, w którym w pierwszych latach XX wieku powstawały różne zakłady przemysłowe. Wśród nich - Königliche Lokomitivwerkstatt (Królewski Warsztat Lokomotywowy). Otwarto go 1 października 1907 r., a budowa pochłonęła ponad 6 mln marek. Był to jeden z największych tego typu zakładów w Niemczech. Pracownicy mieli do dyspozycji nawet salę gimnastyczną.


Na potrzeby pracowników zbudowano domy mieszkalne przy zachodniej części Bismarckstrasse (Buczka), Johannisstrasse (Świętojańska), Werkstättenstrasse (Warsztatowa) i Schlosserstrasse (Reymonta).


***

Niewiele dokumentów z tamtych czasów zachowało się do dziś, bo przepadły w zawierusze II wojny światowej. Wiedza źródłowa pochodzi głównie

z tabliczek firmowych umieszczonych na kotłach parowych, suwnicach i innych podstawowych urządzeniach fabrycznych. Na tej podstawie rozróżnia się dwa etapy budowy i uruchomienia zakładu: w r. 1906 zostały ustawione dwa kotły parowe oraz suwnice i obrabiarki w jednej połowie hali naprawczo-montażowej, zaś w latach 1909 i 1910 nastąpiły dostawy dalszego wyposażenia, jak trzeciego kotła parowego, suwnic i urządzeń dla drugiej połowy hali, a także zainstalowano urządzenia dźwigowe w budynkach kotlarni i zapałami parowozów. Przypuszczalnie więc naprawa parowozów w kolejowych zakładach naprawczych w Pile została rozpoczęta już w pierwszym etapie.

Rozpęd, jaki nadano zakładom przyhamował okres I wojny światowej i późniejszy, międzywojnia. Od 1919 do 1939 nastąpiło wyraźne osłabienie działalności zakładów, bądź co bądź leżących na pograniczu państwa niemieckiego. To doprowadziło do stopniowego zmniejszanie zatrudnienia (liczba załogi wynosiła około 1500 osób). W r. 1928 jednorazową redukcją objęto około 500 robotników.


***Zakłady nie miały własnej odlewni żeliwa i brązu, a zbyt mała kotlarnia i słabe wyposażenie kuźni ograniczały ilość i zakres wykonywanych remontów. Dokonywano tu jedynie lżejszych napraw parowozów towarowych i tendrzaków w oparciu o dostawy kompletnych części zamiennych, dostarczanych z innych zakładów. Także kotły parowozowe, wymagające większego zakresu robót naprawczych, przesyłano do dużych zakładów kolejowych w Stargardzie Szczecińskim, gdzie je naprawiano, a następnie odsyłano do Piły w celu zamontowania na podwoziach parowozów.


Dopiero okres drugiej wojny światowej spowodował znaczne zwiększenie pracy i wzrost załogi do około 2000 ludzi, a przejściowo i więcej, z czego znaczną część stanowili robotnicy przymusowi, osiedlani w barakach na ogrodzonym terenie zakładu oraz w jego pobliżu.


Gdy w styczniu 1945 r. natarcie wojsk radzieckich zbliżyło się do Piły, zakłady otoczono stanowiskami bojowymi, okopami i schronami urządzonymi wokół kolejowego dworca towarowego i zakładów naprawczych. Na stacji kursował niemiecki pociąg pancerny. Rezultatem trzytygodniowych walk było zdobycie miasta przez wojska radzieckie 14 lutego 1945 r.


Powojenna rzeczywistość

Odbudowa kolejowej Piły

Warsztaty kolejowe w Pile w czasie działań wojennych zostały zniszczone w 80 procentach. Zniszczeniu uległy m.in. budynki armaturowni, stolarni, wieża ciśnień, kuźnia i kotlarnia. Hala naprawczo-montażowa i zapalarnia parowozów były zdewastowane.

18 lutego 1945 roku za zgodą wojskowych władz radzieckich przyjechała z Bydgoszczy do Piły pierwsza ekipa kolejarzy polskich. Ich zadaniem było przejęcie, odbudowa i uruchomienie warsztatów naprawy parowozów. Grupie tej przewodniczył inż. Józef Kwapiszewski wyznaczony na naczelnika tworzonych warsztatów.

24 lutego 1945 roku Ministerstwo Komunikacji wydało decyzję o przystąpieniu do odbudowy i uruchomienia Warsztatów Naprawy Parowozów w Pile. Natomiast 19 marca 1945 roku Polskie Koleje Państwowe oficjalnie przejęły zakład i nadano mu urzędową nazwę Warsztaty Główne I kl. PKP w Pile.

1 czerwca 1945 roku wstawiono do naprawy średniej pierwszy parowóz, a zakład liczył 100 pracowników. Jednak po około roku, 18 lipca 1946 roku oddano do eksploatacji setny parowóz. Z tej okazji zorganizowano uroczystość z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Komunikacji i gości z całej Polski.


***

Okres odbudowy warsztatów zakończono w 1949 roku. W sierpniu 1950 roku zmieniono nazwę zakładu na Warsztaty Mechaniczne nr 14 w Pile podległe bezpośrednio Dyrekcji Generalnej Kolei Państwowych, a od stycznia 1951 roku zakład został przemianowany na Zakłady Naprawcze Parowozów PKP nr 14 w Pile, gdzie zmieniono strukturę. Po roku, w styczniu 1952 zakład wyłączono z przedsiębiorstwa PKP i przekształcono w odrębne przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego "PIŁA" w Pile.

W latach następnych były kolejne reorganizacje i kolejne zmiany podległości zakładu i nazewnictwa. W 1982 roku w ramach kolejnej reorganizacji gospodarki narodowej, a także PKP, zakłady ponownie weszły w skład przedsiębiorstwa PKP pod nazwą PKP Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Pile im. I Armii Wojska Polskiego. I znowu po kilku latach 1 lipca 1991 roku zarządzeniem ministra transportu zakład został wydzielony z PKP i przekształcony w samodzielne przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Pile.

W okresie największego rozwoju, ZNTK zajmowały teren ok. 24 ha gdzie ponad ¼ była zabudowana. Zakładowa bocznica pokryta była siecią torów o długości 14 km. Główna hala naprawczo-montażowa miała powierzchnię ponad 21 000 m².


***

Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych zapoczątkowana została modernizacja kolei. Wprowadzano trakcje elektryczne i spalinowe. Era parowozów dobiegała końca.

W roku 1976 przyjęto w ZNTK w Pile do naprawy pierwsze lokomotywy spalinowe. Mimo występujących trudności organizacyjnych i materiałowych ilość naprawianych lokomotyw stale wzrastała i w roku 1979 osiągnęła 169 sztuk. Dalszy wzrost napraw lokomotyw spalinowych mógłby nastąpić tylko w wyniku realizacji opracowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego pt. "Adaptacja ZNTK Piła dla napraw lokomotyw spalinowych". Realizacja tego programu ze względu na ograniczenia centralne i realia gospodarcze kraju nie powiodła się. Późniejsze wprowadzenie gospodarki rynkowej, a zwłaszcza zmniejszenie zamówień przez PKP na naprawę taboru miały wpływ na wstrzymanie dalszej modernizacji oraz na pogorszenie się sytuacji ekonomicznej ZNTK w Pile.


***

W 1995 roku w ramach przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych pilskie ZNTK zostały przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Ale ostatecznie nie zdołały się dźwignąć. Dwa lata później (w 1997 roku) na fundamentach firmy powstały Zakłady Naprawcze Lokomotyw Spalinowych.

Realia gospodarcze dla branży kolejowej były trudne. Od 1998 roku zaczęło się wyprzedawanie terenów i budynków ZNTK, głównie dla drukarni „WINKOWSKI”. Kolejno właściciela zmieniły: kotlarnia z resorownią, kuźnia, budynek energetyczny. Potem część hali głównej, hala obróbki mechanicznej, odlewnia, akumulatorownia, zapalarnia, TMr z przyległą halą napraw silników spalinowych. Aż nadszedł smutny koniec i reszta hali głównej z obręczarnią i częścią budynku biurowo-warsztatowego też trafiła do firmy „WINKOWSKI”.


Ostatecznie w maju 2004 r. nastąpiła likwidacja Zakładów Naprawczych Lokomotyw Spalinowych.

Interlok i powrót parowozów

Dziś można by pokusić sie o stwierdzenie, że jedynym w Pile spadkobiercą Königliche Lokomitivwerkstatt, późniejszych ZNTK pozostało Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne „Interlok” spółka z o.o.

PUH „Interlok” powstało w 1989 roku a pierwszymi jego właścicielami były ZNTK w Pile oraz przedsiębiorca niemiecki Hermann Schmidtendorf. Po likwidacji ZNTK w Pile Hermann Schmidtendorf przejął udziały ZNTK w Pile a następnie odsprzedawał je różnym udziałowcom, głównie z Europy Zachodniej. Obecnie udział kapitału polskiego wynosi 0,2%.

„Interlok” przejął od ZNTK w Pile maszyny, dokumentację a przede wszystkim wieloletnią wiedzę w zakresie naprawy parowozów. Od początku swojego istnienia spółka zajmuje się naprawą muzealnego taboru kolejowego, a głownie parowozów oraz ich podzespołów. Parowozy oraz naprawione kotły do parowozów przez „Interlok” użytkowane są w Austrii, Belgii, Niemczech, Szwajcarii, Holandii i Francji oraz oczywiście w Polsce. Praktycznie wszystkie użytkowane obecnie parowozy w Polsce mają kotły naprawione przez Interlok. Interlok jako pierwsza firma w Europie zbudowała i nadal buduje nowe kotły do parowozów według najnowszych przepisów europejskich z uzyskaniem znaczka CE.


Siedziba firmy mieści się w wachlarzowej lokomotywowni w bezpośrednim sąsiedztwie popularnego “okrąglaka”.


Kanciaste dzieje “okrąglaka”

Czym byłaby historia bez pomników, czym byłoby wspomnienie świetności „kolejowej” Piły bez okrąglaka – jej najoryginalniejszego symbolu, budowli doskonałej i ze wszech miar niepowtarzalnej?

Szesnastokątna parowozownia, zwana potocznie „okrąglakiem”, powstała w Pile w latach 1870 – 1874. Jej budowę wymusił rozwój linii kolejowych i wzrost intensywności przewozów. Po prostu potrzebne było miejsce do wygodnego serwisowania lokomotyw, tak by postój i praca przy pojazdach nie odbywały się pod gołym niebem.

Optymalnym rozwiązaniem okazała się budowa budynku na planie koła. Centralnie umieszczona obrotnica umożliwiała szybkie i efektywne rozmieszczanie lokomotyw na niewielkiej przestrzeni, a pokrycie dachem zapewniało ochronę przed czynnikami atmosferycznymi. Konstruktorem budowli był Johann Wilhelm Schwedler, utalentowany niemiecki inżynier, który zapisał się w historii architektury m.in. opracowaniem projektów stalowych mostów, zadaszenia dworca we Frankfurcie oraz zbiornika gazu w Berlinie.


***

Wraz z rozwojem parowozów i ich coraz większymi rozmiarami budynek „okrąglaka” stopniowo tracił na znaczeniu. W pobliżu powstała nowocześniejsza hala wachlarzowa, gdzie przeniesiono całą obsługę. Znakiem czasów było wyparcie trakcji parowej przez spalinową i elektryczną. Dlatego w latach dziewięćdziesiątych XX wieku budynek parowozowni pełnił już tylko rolę warsztatu pomocniczego i magazynu.

Ze względu na brak właściwego utrzymania, „okrąglak” zaczął popadać w coraz większą ruinę. Biorąc pod uwagę fakt, że jest to najcenniejszy obiekt zabytkowy w mieście, znalazła się grupa ludzi, którzy postanowili uratować go przed zniszczeniem. W tym celu w 2007 roku powstało Stowarzyszenie Parowozownia Pilska Okrąglak. Podstawowym jego celem było wpisanie obiektu do rejestru zabytków, co miało zapobiec ewentualnej rozbiórce.


***

W roku 2010 budynek został wpisany do rejestru zabytków i jest prawnie chroniony. Od tego czasu Stowarzyszenie rozpoczęło zabiegi o remont budynku oraz zainteresowanie tematem potencjalnych inwestorów, którzy mogliby zagospodarować budynek.

Stowarzyszenie zainteresowało „okrąglakiem” między innymi władze samorządowe, instytucje publiczne oraz wiele innych podmiotów. Dzięki wspólnym staraniom udało się doprowadzić do zabezpieczenia budynku, którego dokonał właściciel obiektu - PKP SA. W 2017 roku dokonano zabezpieczenia dachu.

Oczywiście budynek parowozowni nadal wymaga nakładów. W następnej kolejności należy go osuszyć i zabezpieczyć ściany, co umożliwi jego eksploatację.


Turystyka przemysłowa- receptą na turystyczny sukces Piły?

Jaka przyszłość czeka „okrąglak? Stowarzyszenie Parowozownia Pilska Okrąglak od dawna ma gotową koncepcję, która jest w dużej mierze zbieżna z innymi pomysłami na ten budynek czyli „żywy” zakład pracy połączony z ekspozycją muzealną. Dzięki sąsiedztwu jednego z nielicznych zakładów naprawiających kotły parowozowe, firmy Interlok, można by dokonać swoistego przeniesienia w czasie. Turysta mógłby zobaczyć autentyczne prace naprawcze prowadzone przez Interlok z użyciem tradycyjnych technologii w zabytkowym wnetrzy XIX- wicznej parowozowni, co z pewnością zrobiłoby wrażenie.

Swego czasu zainteresowanie obiektem wyraziło także Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej. Jego przedstawiciele wielokrotnie deklarowali chęć stworzenia swojej filii w Pile oraz przeniesienia tu części swojej ekspozycji, w tym zabytkowych lokomotyw parowych. Dodatkowym walorem jest bliskość kolejki wąskotorowej z Białośliwiu oraz rzeki Noteć wraz z infrastrukturą żeglugową (zabytkowe śluzy), co pozwoliłoby na powstanie szlaku zabytków techniki.


W hołdzie kulturowemu dziedzictwu

“Rewitalizacja zespołu obiektów kolejowych w Pile” to praca autorstwa mgr inż. arch. Mateusza Dołęga, Promotor- dr hab. inż. arch. Krystyna Kirschke prof. nadzw. Wydział Architektury Politechnika Wrocławska. Praca została uhonorowana nagrodą główną Konkursu im Prof. Jana Zachwatowicza 2016r. (konkurs na najlepsze prace dyplomowe studentów szkół wyższych podejmujące problematykę ochrony dziedzictwa kulturowego w roku 2016).

Celem niniejszej pracy jest projekt rewaloryzacji i rozbudowy historycznego zespołu budynków kolejowych z przeznaczeniem na muzeum parowozów „Steam Centre”, z przestrzenią ekspozycyjną i edukacyjną.

Kluczowym zagadnieniem projektu było stworzenie czytelnej i unikatowej drogi zwiedzania ekspozycji, w której skład wchodzą głównie pojazdy kolejowe uzupełnione elementami edukacyjnymi. Ścieżka zaczyna się od nowo projektowanego budynku, z którego systemem pochylni (z wystawą edukacyjną) zwiedzający dostają się na antresolę w parowozowni wachlarzowej. Tam turyści mogą podziwiać, najpierw z góry parowozy, a po przejściu przez zakład naprawczy, także z dołu. Kolejno przechodząc pod pochylniami szklanego budynku zwiedzający mają do dyspozycji salę kinową oraz dużą makietę przedstawiającą pierwotne założenie zaplecza ruchowo-eksploatacyjnego. Dalej ścieżka prowadzi do unikatowej na skalę światową parowozowni okrągłej, gdzie przewidziano skansen pojazdów kolejowych z różnych lat. Na koniec turyści kierowani są do budynku dawnej wieży wodnej, gdzie przewidziano restaurację i sale warsztatowe. Trasa zwiedzania kończy się w holu nowo projektowanego budynku.

Atrakcyjność muzeum mają urozmaicać prezentacje czynnych parowozów na zewnętrznej obrotnicy, przejazdy historycznym taborem kolejowym po okolicy oraz pokaz obrządzania parowozów.

Prosimy o podpis pod petycją w obronie naszej Parowozowni w Pile!

Link: https://www.petycjeonline.com/bronimy_parowozowni_w_pile#form 

 

 

 

 

kolorowanka-legenda-o-powstaniu-pily    Zaproszenie Legenda o powstaniu Piły ze zbioru „Zaklęta w kamień – podania, legendy i baśnie z powiatu pilskiego”, autorstwa Krystyny i...
spolecznego-komitetu-budowy-masztu   W imieniu Społecznego Komitetu budowy masztu z flagą Polski w Pile przy rondzie NSZZ Solidarności, dziękujemy za wpłaty pieniędzy na portal...
razem-postawmy-masz-z-polska-flaga   Szanowni Państwo, Obelisk przy rondzie NSZZ Solidarność jest łatwo pomijany - mało kto wie, że tam jest i w jakich okolicznościach powstał....
poszukiwany-tlumacz-do-wydania-ksiazki-pt-historia-gminy-zydowskiej-w-schonlanke   Poszukiwany tłumacz, tłumaczka w ramach wolontariatu do przetłumaczenia i wydania książki pt. Historia gminy żydowskiej w Schonlanke: 1736-1940,...
rocznica-katastrofy-kolejowej-w-pile   Rocznica katastrofy kolejowej w Pile Zarząd Rejonowy Związku Żołnierzy Wojska Polskiego w Pile Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych...
druga-debata-prezydencka   Zadaj pytanie kandydatom na Prezydenta Piły.  Zapraszamy do udziału w debacie w Pile. Niech nasz wybór będzie świadomy. Poznajcie...
gwda-operacja-czysta-rzeka Gwda - operacja czysta rzeka. Piła 2024. Zapraszamy Mieszkańców Piły do społecznej akcji sprzątania brzegów rzeki Gwdy oraz terenów leśnych...
bronimy-parowozowni-w-pile  Bronimy Parowozowni w Pile! W ostatnich dniach pojawiły się informację, że pilski Okrąglak przejdzie na własność Gminy Piła. Jak poinformowała...
debata-prezydencka-w-pile  Zapraszamy do udziału w przedwyborczej debacie prezydenckiej w Pile.   Społeczna debata prezydencka w Pile odbędzie się w dniu 28 marca...
dolacz-do-akcji-sprzatanie-swiata    Piła, Jezioro Piaszczyste i okoliczne lasy! W dniu 3 marca 2024 roku odbył się Bieg Tropem Wilczym, którego trasa biegła lasami przy...
20-dni-w-mariupolu-w-2-rocznice-agresji-na-ukraine   20 dni w Mariupolu - w 2. rocznicę agresji na Ukrainę Zapraszamy na przedpremierowy pokaz filmu pt. 20 dni w Mariupolu, reż. Mstyslav...
42-rocznica-wprowadzenia-stanu-wojennego-w-polsce    Zapraszamy na uroczystości upamiętniające 42 rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.   13 grudnia 2023 roku (środa) -...
siec-forum-dialogu  Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA przystąpiło do Sieć Forum Dialogu. Sieć osób połączonych głębokim zaangażowaniem we wspólną...
116-rocznicy-urodzin-swietej-pamieci-siostry-anny-tekli-budnowskiej   W imieniu organizatorów i patronów honorowych zapraszamy na uroczystość 116 rocznicy urodzin Świętej Pamięci Siostry Anny Tekli Budnowskiej,...
gdziekolwiek-cie-posla-pojdziesz      "Gdziekolwiek cię poślą, pójdziesz…"   - wystawa poświęcona kapelanom wojskowym ofiarom zbrodni...
siostry-franciszkanki-rodziny-maryi    Mamy zaszczyt zaprosić na uroczyste otwarcie wystawy pt. „Siostry, […] matkami żydowskich dzieci. Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi...
rozliczmy-zbrodnie-wojenne-w-ukrainie   Sprawiedliwość dla ofiar wojny. Rozliczmy zbrodnie wojenne w Ukrainie! Prawnicy walczą o sprawiedliwość.Project Sunflowers.   Zapraszamy...
rezim-lukaszenki   Niezależne związki zawodowe w Białorusi są traktowane przez reżim Łukaszenki jako zagrożenie dla tamtejszej dyktatury. Przed sfałszowanymi...
film-pt-matusia    Zapraszamy na pokaz filmu pt. „Matusia” – fabularyzowany film dokumentalny, produkcji Instytutu Pamięci Narodowej oraz wystawy pt....
podaruj-swiateczna-paczke-osobie-bezdomnej   Podaruj Świąteczną paczkę Osobie bezdomnej. Wigilia Bożego Narodzenia w Pile. Kiedy: 24 grudnia 2022 roku, godz. 12.oo. Gdzie: Piła, plac...
historia-polski-w-formie-rapowanej-niezwykla-plyta-od-stryju   Pochodzący z Piły raper Stryju stworzył nietypową płytę, na której opowiada całą historię Polski… rapując.Historia Polski w formie rapowanej....
wigilia-dla-osob-bezdomnych-i-samotnych-w-pile   Wigilia dla Osób bezdomnych i samotnych w Pile! Zapraszamy do współpracy przy organizacji Wigilii Bożego Narodzenia dla Osób...
agata-urbanska-kalendarza-kurza-chata-na-2023-rok   Pani Agata Urbańska - kalendarza Kurza Chata na 2023 rok. Wykonany z ukłonem w stronę matki natury - drukowany na papierze z odzysku....
historia-zydow-w-pile-wystawa-fotografii  Historia Żydów w Pile – wystawa.   Salezjańska Szkoła im. Jana Pawła II w Pile oraz Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA,...
przemyslowy-chow-zwierzat-a-srodowisko-raport    Przemysłowy chów zwierząt a środowisko Polski Klub Ekologiczny Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA zapraszają do...
w-starym-kinie      Zapraszamy na spotkanie pt. „W Starym Kinie”którego gościem będzie dr Stanisław Janicki Prowadzenie: dr Wiesław Kot 29...
wymagania-weterynaryjne-dla-prowadzenia-schronisk-dla-zwierzat Szanowni Państwo!   Zapraszamy na spotkanie z Panem Wojciechem Kurkowskim, pełnomocnikiem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do Spraw...
chcesz-zostac-dziennikarzem   Chcesz zostać lokalnym dziennikarzem czasopisma EFFATA? Chcesz pisać o ważnych sprawach z naszej okolicy, aktualności, wiadomości, wywiady i...
w-czasach-kiedy-na-wielka-skale-wycina-sie-w-pile-drzewa     W czasach kiedy na wielką skalę wycina się w Pile drzewa, proszę zgłaszać drzewa jako pomnik przyrody - ratujmy drzewa dla przyszłych...
modlitwa-o-dar-pokoju   Zapraszamy Mieszkańców Piły do wspólnej modlitwy o POKÓJ.   Kiedy: 27 lutego 2022, g. 20.oo Miejsce: Piła, Pl. Zwycięstwa, przy pomniku...
nie-dla-likwidacji-centrum-tarczy-w-pile      Pani Maria Kubica Przewodnicząca Rady Miasta Radna   Biuro Rady Miasta Piły pl. Staszica 10, 64-920 Piła e-mail:...
walne-zebranie-stowarzyszenia-inicjatyw-spolecznych-effata-w-pile       KRAJOWY REJESTR SĄDOWYStan na dzień 09.11.2021 godz. 12:42:28Numer KRS: 0000162787 Informacja odpowiadająca odpisowi...
40-rocznica-wprowadzenia-stanu-wojennego-1981-2021        Śladami stanu wojennego 40. rocznica pamięci o zamordowanych i prześladowanych w stanie...
28-akcja-sprzatanie-swiata-w-pile     Akcja sprzątanie świata w Pile. RAPORT z akcji w liczbach. J   W tym roku posprzątaliśmy okolicę Zalewu koszyckiego oraz...
cztery-pory-milowania-koncert-w-pile   Cztery Pory Miłowania - koncert w Pile! :) Pub ClassicPiła, 17 września 2021, godz. 20.oo Wstęp wolny. Zaprasza Pani Wioletta Lesińska, Pub...
spotkanie-z-pania-maria-staniszewska    Zapraszamy na spotkanie z Panią Marią Staniszewską, Prezeską Polskiego Klubu Ekologicznego (PKE). Spotkanie odbędzie się w dniu 16...
zakleta-w-kamien   Zapraszamy na promocję książki Zbigniewa Noski, pt. „Zaklęta w kamień".   W imieniu autorów i wydawcy mamy zaszczyt zaprosić Państwa na...
nie-dla-likwidacji-tarczy      Pan Piotr GłowskiPrezydent Miasta PiłyUrząd Miasta PiłyPlac Staszica 10, 64-920 Piłae-mail: prezydent@um.pila.pl   Pani...
historia-zydow-w-pile-wystawa       Zapraszamy na otwarcie wystawy fotografii pt.: Historia Żydów w Pile. „History of the Jewish Community of Schneidemühl - 1641...
nie-zapomnijcie-tamtych-dni   Zapraszamy na pokaz fotografii Ryszarda Janickiego   Nie zapomnijcie tamtych dni   40 rocznica podpisania porozumienia w Gdańsku...
przyjaciele-zwierzat     Program pt. "Przyjaciele Zwierząt w Powiecie Pilskim" Program adresowany jest do mieszkańców Powiatu Pilskiego, którego celem...
problemy-w-schronisku-w-pile   Projekt wstępny – do dyskusji – do zbiorowej pracy – Przyjaciele zwierząt w Pile. Wstępne zbiorcze zestawienie problemów jakie są obecnie w...
bank-karmy-dla-bezdomnych-zwierzat-w-pile   Bank karmy dla bezdomnych zwierząt w Pile.   Projekt non - profit, dotyczący bezpłatnej dystrybucji karmy dla bezdomnych psów i kotów...
warsztaty-fotograficzno-dokumentalne   19 czerwca 2020 Warsztaty fotograficzno-dokumentalne, Piła, lipiec 2020   Zapraszamy do udziału w warsztatach fotograficznych dla...
zapomniane-historie-film-autorstwa-zbyslawa-kaczmarka   Powstał film, zrealizowany przez Pana Zbysława Kaczmarka w TVP3 Poznań o życiu Siostry Anny Budnowskiej urodzonej zakonnicy z...
nie-bedzie-lak-kwietnych-w-pile Nie będzie łąk kwietnych w Pile!   Co z łąkami kwietnymi w Pile? - Pan Piotr Głowski, prezydent Miasta Piły wycofuje się ze wcześniejszych...
pokaz-filmow-z-festiwalu-niepokorni-niezlomni-wykleci     NSZZ „Solidarność” Starostwo Powiatowe w Pile I Liceum Ogólnokształcące w Pile Stowarzyszenia EFFATA   zapraszają na...
140-lat-linii-kolejowej-poznan-pila   140 lat linii kolejowej Poznań - Piła.   Zapraszamy na promocję książki (albumu) pt. 140 lat linii kolejowej Poznań – Piła, autorstwa...
odsloniecie-tablicy-przy-cmentarzu-jenieckim-w-leszkowie     Towarzystwo Miłośników Miasta Piły Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych EFFATA Firma Interlok i Agencja Cameleon zapraszają na...
30-100-pl-30-lat-wolnosci   Piotr Wójcik 30/100_PL. 30 lat wolności   Rodzinna pamięć, indywidualne losy, różnorodne miejsca zamieszkania bohaterów układają się w...
1989-musimy-wygrac   Wystawa fotografii, pt. „1989. Musimy wygrać!”,  Jarosława Macieja Goliszewskiego.   Wystawa „1989. Musimy wygrać!”....
8883-oo-zlotych-dla-angeli-nygi  8883,oo złotych dla ANGELI NYGI :)   Fundacja 1 % Dobra oraz Agencja Reklamy OPUS Pana Pawła Ładzińskiego zebrała kwotę...
laki-kwietne-w-pile   Pan Piotr Głowski Prezydent Miasta Piły Urząd Miasta Piły Plac S. Staszica 10, 64-920 Piła Tel. 67 212 62 10 e-mail:...
historia-zydow-w-ujsciu   Ujski Dom KulturyStowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATAZwiązek Gmin Wyznaniowych ŻydowskichBiuro Filii w Poznaniu zapraszają na otwarcie...
dla-angeli-nygi  Galeria 1 % dobra  Zdarzyło się nad Gwdą – dyskretna ulotność krajobrazu.   Kup zdjęcie i pomóż Angeli pokonać chorobę!...
macierzynstwo   Odsłonięcie pomnika pt. „Macierzyństwo – Rodzina”     Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA NSZZ SOLIDARNOŚĆ w...
cmentarz-jeniecki-w-pile Pomóż zbudować nową tablicę informacyjną na cmentarzu jenieckim w Pile-Leszkowie    Prosimy o wsparcie wykonania i zamontowanie nowej...
zdarzylo-sie-nad-gwda  Zdarzyło się nad Gwdą – dyskretna ulotność krajobrazu   Wystawa fotografii Piotra Grzesia i Krzysztofa Tollasa, poświęcona walorom...
dobre-bo-dobre-w-pile-pomoc-dla-angeli-nyga   DOBRE BO DOBRE w Pile J POMOC dla Angeli Nyga J   Zapraszamy na koncert DOBRE BO DOBRE. Kiedy: 30 maja (czwartek) 2019, g. 20.oo Gdzie:...
no-more-chernobyls   No more Chernobyls   Zapraszamy na otwarcie wystawy fotografii oraz promocję książki pt. CZARNOBYL INSTRUKCJE PRZETRWANIA - KATE...
oswiadczenie   Oświadczenie w kwestii Apelu w sprawie obserwacji i rozwiązania VI Pilskiego Marszu Pamięci Żołnierzy Wyklętych – opublikowanego w dniu 27...
znaki-dobra-2019   REGULAMIN KONKURSU DZIENNIKARSKIEGO ZNAKI DOBRA 2019   1. Organizator    Głównym organizatorem konkursu jest Stowarzyszenie...
pilski-informator-kulturalny-pik   Witamy na stronie internetowego czasopisma pt. Pilski Informator Kulturalny. Pilski Informator Kulturalny dostępny jest pod...
fundacja-1-dobra   Fundacja 1% Dobra to niezależna organizacja typu non-profit.   Misją Fundacji 1% Dobra jest tworzenie szans i możliwości na poprawę życia...
aleksandra-bogdan-tomik-niepodlegla     MOJE WIERSZE   Aleksandra Bogdan z domu Snadna Niepodległa     TOMIK w pliku PDF jest dostępny pod...
52-swiatowy-dzien-pokoju   O podejmowanie zdecydowanych działań na rzecz pokoju zaapelował Ojciec Święty. 1 stycznia 2019 roku 52. Światowy Dzień Pokoju. Jego hasło...
bol-egzystencji           Ból egzystencji Rahma Ali, palestynka z Jerozolimy   Urodziłam się w palestyńskim obozie dla...
1oo-lat-wolnosci Organizatorzy: Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA Towarzystwo Miłośników Miasta Piły Starostwo Powiatowe w Pile Młodzieżowy Dom Kultury w...
stoimy-tutaj-razem-w-celu-zachowania-pamieci-zydow-z-pily  foto: Przemysław Grabiński - Życie Piły     Stoimy tutaj razem w celu zachowania pamięci Żydów z Piły. Nie możemy zmienić...
macierzynstwo-rodzina     W imieniu Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych EFFATA i Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego SOLIDARNOŚĆ w Pile oraz...
sprzatanie-swiata-w-pile   Sprzątanie świata w Pile :) razem z jej inicjatorką Mirą Stanisławską - Meysztowicz :) Zróbmy w Pile porządek! :)   Piła, 8...
80-rocznica-spalenia-synagogi-w-pile     80. rocznica spalenia przez Niemców Synagogi w Pile   Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA Poznańska Filia Związku Gmin...
wielkopolska-jakiej-nie-znamy    Organizatorzy Konkursu: Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w...
list-otwarty-dotyczacy-wycinek-drzew-w-pile List otwarty dotyczący wycinek drzew w PilePiła – sierpień 2018 Szanowni decydenci, wykonawcy, mieszkańcy! Miasto jest delikatnym organizmem, w którym...
od-b-do-a-opowiesc-o-przyrodzie   Wernisaż wystawy fotografii pt. od B do A, opowieść o przyrodzie. Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury Galeria Spichlerz "Wacek"Stowarzyszenie...
nagroda-publicznosci   „Wielkopolska, jakiej NIE znamy” - konkurs fotograficzny.   Nagroda publiczności! J   Proszę ze wszystkich zamieszczonych zdjęć...
tekla-anna-budnowska   Rodziny Budnowskich i Kabatów Towarzystwo Miłośników Miasta Piły Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA Zgromadzenie Sióstr...
pani-doktor-dorota-suminska-w-pile   Pani doktor Dorota Sumińska w Pile J   Lekarz weterynarii z wykształcenia, współpracownik Najwyższej Izby Kontroli, z zamiłowania...
noc-muzeow-w-bialosliwiu   Gminny Ośrodek Kultury w Białośliwiu oraz Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA w ramach I NOCY MUZEÓW zapraszają na promocję książki oraz...
czy-w-nowej-wsi-ujskiej-moze-dzialac-ferma-trzody-chlewnej   Czy w Nowej Wsi Ujskiej może działać ferma trzody chlewnej?   Dzisiaj na zaproszenie Rady Sołeckiej Nowej Wsi Ujskiej oraz Stowarzyszenia...
ferma-trzody-chlewnej Czy w Nowej Wsi Ujskiej może działać ferma trzody chlewnej?   Rada Sołecka Nowej Wsi Ujskiej Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych...
pan-profesor-pawel-spiewak-w-pile     Pan Profesor Paweł Śpiewak w Pile! J   Biblioteka w Pile zaprasza na spotkanie z Panem Profesorem Pawłem...
oswiadczenie-w-sprawie-pana-zenona-jazdzewskiegoeffata... zapamiętajcie dobrze effata.... otwórzcie wasze serca i umysły na dobro i...
schronisko-w-pile Czy współczesne schroniska dla zwierząt spełniają swoją rolę? Czy są azylem dla nieszczęśliwych istot, czy sposobem na biznes? Do jakich czynów może...
pt-1-dobra     pt. 1 % dobra :)     Zapraszamy do udziału w festiwalu pt. 1 % dobra :) Trudno jest wybrać jedną ogranizację lub osobę,...
siostra-anna-budnowska-z-pily   Siostra Anna Tekla Budnowska z Piły ze zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, otrzymała pośmiertnie Medal Sprawiedliwi wśród Narodów...
51-swiatowy-dzien-pokoju   ORĘDZIE PAPIEŻA FRANCISZKA NA 51. ŚWIATOWY DZIEŃ POKOJU – 1 STYCZNIA 2018 R. Danie osobom ubiegającym się o azyl, uchodźcom, migrantom i...
wsa-uchyla-decyzje-prezydenta-pily   Wojewódzki Sąd Administracyjny uchyla decyzję Prezydenta Piły       Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu po rozpoznaniu...
scenariusze-lekcji-dla-nauczycieli   Mariusz Frankowski HISTORIA ŻYDÓW W PILE – SCENARIUSZE LEKCJI DLA NAUCZYCIELI PIŁA 2017/5777 Starszym braciom w wierze poświęcam SPIS...
wernisaz-wystawy-fotografii-pt-bialo-czerwona Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATAoraz Autor Marek Lapiszapraszają na wernisaż wystawy fotografii pt. Biało-czerwona 14 grudnia 2017 r., godz....
spotkanie-z-joanna-i-andrzejem-gwiazdami Region Wielkopolska NSZZ "Solidarność"Parafia rzymskokatolicka pw. Świętej Rodziny w PileSalezjańskie Stowarzyszenie Wychowania Młodzieży w PilePilscy...
dolacz-do-maratonu-pisania-listow-w-pile   DOŁĄCZ DO MARATONU PISANIA LISTÓW w Pile! W tym roku podczas Maratonu będziemy pisać listy w sprawie obrońców i obrończyń praw człowieka z 10...
koncert-charytatywny-dla-miry         Koncert charytatywny dla Miry :) Zapraszamy na koncert charytatywny,   który odbędzie się w SALI MIEJSKIEJ...
jedziemy-do-ksiaznicy-pomorskiej-w-szczecinie   Książka i wystawa pod wspólnym tytułem Historia Żydów w Pile zagości w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie w dniu 18 grudnia 2017 roku o godz....
ilona-dworak-cousin-w-pile     Witam!   Proszę o przyjęcie zaproszenia do programu pobytu w Pile pani dr Ilony Dworak Cousin - przewodniczącej Towarzystwa...
spalenia-synagogi-w-pile    Rocznica spalenia przez Niemców Synagogi w Pile Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA oraz Grupa Niebanalni Medialni z Zespołu...
wielkopolska-jakiej-nieznamy     „Wielkopolska, jakiej NIEznamy” - konkurs...
happy-olo-pogodna-ballada-o-olku-dobie       Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Pile Stowarzyszenie Koneserzy...
otwarcie-wystawy-w-poznaniu   Dzisiaj w Rosz Haszana, Nowy Rok 5778, w siedzibie Gminy Żydowskiej w Poznaniu, odbyło się otwarcie wystawy i promocja książki pod wspólnym...
110-rocznica-remontu-pierwszego-parowozu-w-pile   Patronat honorowy: Pan Marcin Porzucek Poseł na Sejm RP Pan Eligiusz Komarowski Starosta Pilski Pani Maria Bochan Towarzystwo Miłośników...
ksiazka-pt-historia-zydow-w-pile  Książka pt. Historia Gminy Żydowskiej z Piły od roku 1641 do Holokaustu/510 stron, twarda okładka, Wydanie I, czerwiec 2017/   Autor:...
historia-zydow-w-pile          Zapraszamy na promocję książki oraz otwarcie wystawy fotografii pod wspólnym tytułem Historia Żydów w...
rabin-polski-w-pile   W imieniu Eligiusza Komarowskiego Starosty Pilskiego oraz Artura Łazowego, prezesa Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych EFFATA, zapraszamy na...
chrzescijanski-ksztalt-patriotyzmu   Za niedopuszczalne i bałwochwalcze uznać należy wszelkie próby podnoszenia własnego narodu do rangi absolutu, czy też szukanie chrześcijańskiego...
ochrona-przyrody-w-miescie   Ochrona przyrody w mieście Człowiek wydziera przyrodzie coraz więcej przestrzeni i przystosowuje ją do własnych potrzeb. Zwykle tak modyfikuje...
siedem-aniolow   Festiwal Siedem Aniołów Jarocin 2017    Udostępnij tę stronę na Facebooku    Udostępnij tę stronę na...
finisaz-pokonkursowej-wystawy-fotografii   Zbigniew Hoffman Wojewoda Wielkopolski Eligiusz Komarowski Starosta Pilski Artur Łazowy Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych...
raport-nik    Przedstawiamy prezentację pana Andrzeja Aleksandrowicza - dyrektora Delegatury Najwyższej Izby Kontroli, Delegatura w Poznaniu...
jakosc-powietrza      Petycja w sprawie jakości powietrza oraz przygotowania dyrektywy dotyczącej oceny poziomu zapach w środowisku i zarządzania...
bezdomnosci-zwierzat    ZAPROSZENIE na konferencję dotyczącą zapobiegania bezdomności zwierząt oraz sytuacji w schronisku Piła Leszków.   Konferencja...
wystawa-w-szydlowie foto: Krzysztof Bogdanowicz   Dariusz Chrobak Wójt Gminy Szydłowo Grażyna Bednarek  Dyrektor Centrum Upowszechniania Kultury Artur...
jozef-skrzek Koncert Józefa Skrzeka w Pile!   Józef Skrzek dla Kingi Żołędziewskiej, ośmioletniej dziewczynki, która na całym ciele naznaczona jest bliznami...
wystawa-w-wysokiej   Marek Madej Burmistrz Miasta i Gminy Wysoka Czesław Pająk Dyrektor Ośrodka Upowszechniania Kultury w Wysokiej Artur Łazowy...
zmiany-w-ksiegowosci Jakie zmiany w księgowości dla NGO w 2017 roku? autor(ka): Krzysztof Śliwiński, współpr. AG, RK  2017-01-09, 03:04   Pod koniec...
swiatowy-dzien-pokoju-2017   ORĘDZIE OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA NA 50. ŚWIATOWY DZIEŃ POKOJU 1 STYCZNIA 2017 ROKU     Wyrzeczenie się przemocy: styl polityki...
swiat-chrystusa  „Świat Chrystusa”.   Patrząc na dzieje świata z perspektywy historyka widać jak na dłoni, że uległ on całkowitej zmianie po tym, gdy...
obywatelski-marsz-dla-pokoju   Obywatelski Marsz dla Pokoju Berlin – Aleppo  #CivilMarchForAleppo Manifest Nadszedł czas, aby działać. Nie możemy już dłużej siedzieć...
laureaci-konkursu-pt-sladami-stanu-wojennego   Laureat konkursu pt. „Śladami STANU WOJENNEGO”. 35 Rocznica Wprowadzenia Stanu Wojennego, 1981 – 2016. Nagroda – Eligiusza Komarowski,...
skladamy-2648-podpisow        Pan Piotr GłowskiPrezydent Miasta Piły Pan Rafał ZdzierelaPrzewodniczący Rady Miasta URZĄD MIASTA PIŁYPlac...
marek-kaminski-w-pile        Marek Kamiński w Pile? Marek Kamiński, ur. 24 marca 1964 w Gdańsku, – polski polarnik, podróżnik, przedsiębiorca. Jako...
35-rocznica-wprowadzenia-stanu-wojennego  Zapraszamy na otwarcie rocznicowej wystawy pt.: NSZZ „Solidarność” i opozycja demokratyczna w Wielkopolsce 1980–1990, przygotowanej przez...
ojciec-leon-w-pile   Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA zaprasza na spotkanie z Ojcem Leonem Knabitem OSB   kiedy: 10 listopad 2016 /czwartek/...
miasteczko-krajenskie Gminny Dom Kultury w Miasteczku Krajeńskim Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA   Zapraszają na otwarcie pokonkursowej wystawy...
maraton-pisania-listow-w-pile   Maraton Pisania Listów w Pile! - szukamy ochotników do współpracy! :)   kontakt:Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych...
nie-dla-cyrku-ze-zwierzetami-w-pile   Nie dla cyrku ze zwierzętami w Pile! Petycja w sprawie wprowadzenia zakazu organizacji przedstawień cyrkowych z wykorzystaniem zwierząt na...
sladami-stanu-wojennego   Śladami STANU WOJENNEGO 35. Rocznica Wprowadzenia Stanu Wojennego 1981 - 2016. Konkurs na pracę pisemną i grafikę /malarstwo,...
lobzenica-wystawa-fotografii   Gminne Centrum Kultury w Łobżenicy Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA   Zapraszają na otwarcie pokonkursowej wystawy...
co-sie-dzieje-rujnuje-w-pile   foto: Barbara Podlecka   Co się dzieje /rujnuje/ w Pile?   Inwestycja pod nazwą: rewitalizacja przestrzeni publicznej w ramach...
jozef-pyrz-prorok "Prorok" Nie żyje , współtwórca polskiego ruchu hipisów W Gawłówku pod Bochnią w wieku 70 lat zmarł Józef Pyrz, współzałożyciel ruchu hipisowskiego w...
w-obronie-zwierzat   Petycja w sprawie złego traktowania zwierząt w schronisku Piła Leszków.   Petycję tę kierujemy do wszystkich osób, którym los zwierząt...
spalarna-odpadow      Czy w Pile planowana jest budowa spalarni odpadów?   Prosimy o udział w konsultacjach społecznych, poprzez wpisy do...
wyrzysk-wystawa-fotografii   Zapraszamy na otwarcie pokonkursowej wystawy fotografii Pt.: „Powiat Pilski, jakiego NIE/znamy”.   Wernisaż: 30 wrzesień 2016, g. 17.00...
zbieramy-opinie   Zbieramy opinie na temat działalności pilskiego schroniska dla zwierząt!   Od kilku tygodni wrze na linii władze schroniska dla...
laudato-si   Laudato Si - widowisko plenerowe   Siedem dni stwarzania świata - ŚWIĘTO. Taniec – Światło – Muzyka - Ogień Ponad 70 aktorów....
wystawa-w-bialosliwiu   Zapraszamy na otwarcie pokonkursowej wystawy fotografii Pt.: „Powiat Pilski, jakiego NIE/znamy”.   16 sierpnia 2016 /wtorek/, godz....
ujscie-wystawa-fotografii   Zapraszamy na otwarcie pokonkursowej wystawy fotografii Pt.: „Powiat Pilski, jakiego NIE/znamy”.   15 lipca 2016 /piątek/, godz....
stan-wojenny-35-rocznica                  35. rocznica wprowadzenia stanu wojennego 1981 –...
zygmunt-selwat    W imieniu Wojewody Wielkopolskiego, Starosty Pilskiego, Towarzystwa Miłośników Miasta Piły oraz Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych...
zaproszenie-na-wystawe   Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA Eligiusz Komarowski – Starosta Pilski   Zapraszają na otwarcie pokonkursowej wystawy Pt.:...
wyniki-konkursu-pt-powiat-pilski-jakiego-nie-znamy        I wszystko stało się jasne!       31 maja 2016 roku odbyło się posiedzenie Komisji...
adam-wajrak   Ujski Dom Kultury Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA zapraszają na spotkanie z Adamem Wajrakiem, który opowie o swojej najnowszej...
poznanski-czerwiec-56   Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA Muzeum Walk Niepodległościowych w Poznaniu NSZZ Solidarność Oddział w Pile oraz honorowy...
konkurs-fotograficzny-powiat-jakiego-nie „Powiat Pilski, jakiego NIE/znamy” - Konkurs fotograficzny.   Celem konkursu jest dzielenie się wrażeniami, spojrzeniem na otaczającą nas...
relacja-z-koncertu-raz-dwa-trzy   6216,20 złotych – taką kwotę uzbierano podczas koncertu zespołu Raz Dwa Trzy, który odbył się w dniu 10 marca 2016 w sali Państwowej Wyższej...
historia-spolecznosci-zydowskiej   Wstęp do: Historia społeczności żydowskiej w Pile - od 1641 roku do Holokaustu Dobre monografie łączą dwie podstawowe cechy. Dają ogólny,...
60-rocznica-poznanskiego-czerwca   W czerwcu będziemy obchodzić 60 rocznicę POZNAŃSKIEGO CZERWCA 1956.   Wystawa prezentowana jest z okazji 60 rocznicy przebiegu...
konkurs-fotograficzny Jeszcze kilka dni i ogłaszamy nowy konkurs fotograficzny pt. „Powiat Pilski, jakiego NIE/znamy”     Celem konkursu jest dzielenie się...
30-rocznica-katastrofy-w-czarnobylu   30 rocznica katastrofy w Czarnobylu Europejski Tydzień dla Przyszłości 30 lat po Czarnobylu i 5 lat po Fukushimie   Zapraszamy 7...
raz-dwa-trzy-koncert     Raz Dwa Trzy     – HOSPICJUM W PILE         Koncert zespołu Raz Dwa Trzy   Koncert...
rachunkowosc-w-ngo Szanowni Państwo! Organizacje Pozarządowe!    W imieniu Błażeja Pardy Posła na Sejm RP oraz Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych EFFATA,...
swiatowy-dzien-pokoju-2016   ORĘDZIE OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2016 1 STYCZNIA 2016 ROKU Przezwycięż obojętność i zyskaj...
aleksander-doba-polski-podroznik   Aleksander Doba - polski podróżnik, kajakarz i odkrywca Zapraszamy na spotkanie w Pile 15 grudnia 2015, godz. 17.00...
maraton-pisania-listow-2015 Bohaterowie Maratonu Pisania Listów 2015   MARATON PISANIA LISTÓW zbliża się wielkimi krokami. W tym roku odbędzie się w dniach 12/13...
13-grudnia-1981   Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie   NSZZ "Solidarność" Oddział w Pile   Parafia Świętej Rodziny w...
masz-glos-masz-wybor Masz Głos, Masz Wybór Ruszyła społeczna kampania informacyjna przed wyborami parlamentarnymi. Jej pomysłodawcą i organizatorem jest koalicja...
solidarnosci-z-uchodzcami Akcja społeczna   Są takie chwile, kiedy trzeba głośno i wyraźnie wypowiedzieć swoje zdanie. Powiedzieć o wartościach, które łączą, a nie dzielą....
pan-wypig   Pan Wypig   - Miałem być fotografem. Dogadałem się ze znajomym, że będę się u niego szkolił. Ale postawiłem warunek: tylko nic nie mów...
miasto-podzielone Miasto podzielone Scenariusz filmowy Klaudia Rogowicz Na podstawie książki Petera Simonsteina Cullmana History of the Jewish Community of...
energetyka-obywatelska Energetyka obywatelska. Modelowe rozwiązania prawne promujące obywatelską własność odnawialnych źródeł energii. Energetyka obywatelska to...
120-lat-temu  120 lat Wyrzyskiej Kolejki Powiatowej 1895-2015       120 lat temu kolejka wąskotorowa wspięła się jarem ze stacji w...
nepal-potrzebuje-naszej-pomocy     3962,64 zł., taką kwotę mieszkańcy Piły zebrali dla nepalczyków, którzy ucierpieli w wyniku trzęsienia ziemi podczas wczorajszego...
rdos-w-poznaniu-w-sprawie-bobra Artur Łazowy - prezesStowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA W związku z Pana wiadomością z 16 kwietnia 2015 r., Regionalny Dyrektor Ochrony...
25-lecie-transformacji W tym roku przypada 25-lecie rozpoczęcia w Polsce transformacji systemowej, pierwszych demokratycznych wyborów do SAMORZĄDU...
cmentarz-zydowski-w-pile Uroczystość odsłonięcia pomnika upamiętniającego XVII-wieczny Cmentarz Żydowski w Pile, będzie miała miejsce w dniu 2 czerwca (wtorek) o godz. 10.00 w...
jadwiga-maria-staniszkis          Historia idei, jako sposób do zrozumienia RosjiZapraszamy na otwarte spotkanie z panią profesor Jadwigą Marią...
koncert-zespolu-reportaz   Koncert zespołu Reportaż14 kwietnia /wtorek/ 2015 r. godz. 19.25   Klub Muzyczny ScenaPiła, al. Piastów...
najdluzsza-w-europie  Powiat pilski posiada najdłuższą w Europie sieć linii kolejowej o rozstawie 600 mm. Dzisiaj mija 120 lat od pierwszego kursu. W 1890 roku...
25-lecie-samorzadu-lokalnego   W tym roku przypada 25-lecie rozpoczęcia w Polsce transformacji systemowej, pierwszych demokratycznych wyborów do SAMORZĄDU LOKALNEGO. Będąc...
dzien-wody 23 marca 2015 roku zapraszamy do obchodów Dnia Wody   Z tej pięknej okazji nasze miasto odwiedzi Ks. Stanisław Jaromi, prezes Ruchu...
ks-jan-kaczkowski-w-pile     Zapraszamy na otwarte spotkanie z ks. dr Janem Kaczkowskim - prezesem Zarządu Puckiego Hospicjum   Termin: 28 kwietnia 2015...
henryk-palczewski-spotkanie   Zapraszamy na spotkanie z twórcą "ARS"2 - Radio Broadcast Henrykiem Palczewskim 3 lutego /wtorek/ 2015 r. godz. 19.oo Klub Muzyczny Scena,...
swieto-stworzenia-swiata   Rekolekcje naukowo - artystyczne Sacrosongu święta stworzenia świata i człowieka pod patronatem św. Jana Pawła II Łódź,  Kościół...
swiatowy-dzien-pokoju   ORĘDZIE OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA NA ŚWIATOWY DZIEŃ POKOJU 1 STYCZNIA 2015 ROKU Już nie niewolnicy, lecz bracia 1. Na początku nowego roku,...
swieta-bozego-narodzenia Chwała Bogu, który Dzieckiem do nas przychodzi i pokój ludziom, którzy przyjmują Jego miłość. Radosnych dni świętowania Narodzenia Pańskiego, niosących...
maraton-pisania-listow 270 listów napisali pilanie podczas Maratonu pisania listów Amnesty International.   W Pile w obronie więźniów sumienia i innych osób...
spotkanie-z-jerzym-stepniem Zapraszamy na spotkanie otwarte z panem Jerzym Stępniem   - prezesem Trybunału Konstytucyjnego w latach 2006-2008, sędzią Trybunału...
otwarcie-wystawy-rysunkow-jacka-fedorowicza NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” Region Wielkopolska Oddział w Pile Parafia Świętej Rodziny w Pile Instytut Pamięci Narodowej Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych...
masz-glos-masz-wybor-w-pile        W imieniu Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych EFFATA, zapraszam do uczestnictwa w akcji MASZ GŁOS MASZ WYBÓR, której...
wyniki-raportu-biznes-i-samorzad-wzajemne-relacje   Witam!   W ramach akcji społecznej MASZ GŁOS MASZ WYBÓR, planujemy zorganizować w Pile, debatę i przedstawić wyniki raportu BIZNES I...
historia-gminy-zydowskiej-z-pily   Zapraszamy do współpracy przy wydaniu w polskim tłumaczeniu książki pt. „History of the Jewish Community of Schneidemuhl - 1641 to the...
rocznica-obalenia-muru-berlinskiego  rocznica obalenia MURU BERLIŃSKIEGO Witam!   Planuje organizacje wyjazdu do Berlina, w dniach od 7 do 9 listopada 2014 roku /jeden dzień...
podroz-do-pily-dla-upamietnienia-rodziny-piller Podróż do Piły dla upamiętnienia rodziny Piller „Prawdziwie umarli Ci, którzy zostali zapomniani” Żydowskie przysłowie   Wstęp Książeczka ta...
lancuch-ludzi-stop-odkrywceŁańcuch Ludzi – STOP ODKRYWCE!  23 SIERPNIA OŚMIOKILOMETROWY ŁAŃCUCH LUDZI POŁĄCZY SZKOŁĘ PODSTAWOWĄ W GRABICACH (POLSKA) Z KOŚCIOŁEM W KERKWITZ...
niewinne-oko-nie-istnieje   Wojciech Wilczyk NIEWINNE OKO NIE ISTNIEJE Wernisaż: 25.10.2014 /sobota/ godz. 18.00 miejsce: Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w...
kontener-wolnosciKontener Wolności na pilskim deptaku. Wystawa pt. „Polskie Wolności - w rocznicę przemian 1989.   Wystawa odbędzie się w dniach 3/4.08.2014 od...
zapytaj-radnego-co-zrobil-w-twojej-sprawie   zapytaj radnego co zrobił w twojej sprawie http://www.bip.pila.pl/content.php?cms_id=34||menu=p1     Rada...
debata-spoleczna-inicjatywy-razem-1989        Debata społeczna Inicjatywy Razem 1989 – podejmiemy próbę oceny minionego ćwierćwiecza. Zaproszenie do publicznej...
inicjatywa-razem-1989   W związku z przypadającą w 2014 r. 25. rocznicą zwycięstwa obozu „Solidarności” w wyborach 4 czerwca 1989 r., w imieniu INICJATYWY RAZEM 1989...
otwarcie-wystawy-pila-jakiej-nie-znamy  ZAPRASZAMY na otwarcie wystawy „PIŁA, JAKIEJ NIE/ZNAMY”. Foto Grupa Twórcza przy Stowarzyszeniu Inicjatyw Społecznych EFFATA oraz...
wystawa-fotografii-anny-bohdziewicz   Wystawa fotografii Anny Bohdziewicz pt. „1989 – wszystko od nowa”,  – fotografka niezależna z Warszawy, kuratorka wystaw i autorka tekstów...
przeglad-filmow-andrzeja-wajdy   Przegląd filmów Andrzeja Wajdy pt. „DROGI DO WOLNOŚCI”. Każdy seans poprzedzony będzie prelekcją wprowadzającą w tematykę filmu....
drogi-do-wolnosci-inicjatywy-1989W związku z przypadającą w 2014 r. 25. rocznicą zwycięstwa obozu „Solidarności” w wyborach 4 czerwca 1989 r., w imieniu INICJATYWY 1989 oraz...
lightroom-5-obrobka-cyfrowa-fotografiiLightroom 5 – Obróbka cyfrowa fotografii - warsztaty   Piła, 7-8 czerwca 2014   Warsztaty są skierowane nie tylko do osób rozpoczynających...
dolina-noteci-gdy-wisla-krolowa-to-ksiezniczka-notec   W imieniu Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych EFFATA, proszę o przyjęcia zaproszenia do współorganizacji Międzynarodowego DNIA ZIEMI w powiecie...
forum-inicjatyw-pozarzadowych-2014 Forum Inicjatyw Pozarządowych Piła, 8 kwiecień /wtorek/ 2014 Piła, sala sesyjna w Starostwie Powiatowym, al. Niepodległości 33/35   Planowany...
piotr-ikonowicz-w-pilePIOTR  IKONOWICZ 12 kwietnia 2014 w Pile - spotkanie otwarte sala widowiskowa, godz. 12.00 PSM, ul. Sikorskiego 33     Kancelaria...
bitwa-pod-grunwaldem Bitwa pod Grunwaldem  Jana Matejki Zapraszamy do obejrzenia haftowanej repliki obrazu pt. "Bitwa pod Grunwaldem" Jana Matejki. Replika do obejrzenia w...
najlepsza-inicjatywe-spoleczna-za-2013  Czy Wiesz o jakiejś ciekawej inicjatywie społecznej z powiatu pilskiego?   Czy Chcesz, aby dowiedzieli się o niej także inni?   Czy...
pila-jakiej-nie-znamy Foto Grupa Twórcza przy Stowarzyszeniu Inicjatyw Społecznych EFFATA ogłasza Konkurs Fotografii pt.: „PIŁA, JAKIEJ NIE/ZNAMY”. kliknij i ściągnij...
konsultacje-spoleczne pan Grzegorz Idziak   Witam Pana!   Uprzejmie proszę o konsultacje Zarządzenie Nr 964(12)14 Prezydenta Miasta Piły z dnia 13 stycznia 2014 r. w...
another-pink-floyd-w-pile  Another PINK FLOYD oraz B4 Musical Magic zagrają w dniu 30 marca 2014 /niedziela/ o godz. 18.00, bilet: 25pln, Koncert w Pile, Club SEVEN, ul....
filip-springer-wanna-z-kolumnada WANNA Z KOLUMNADĄ reportaż o polskiej przestrzeni Filip Springer   26 luty 2014 rok, g. 18.00 /środa/ Uniwersytet im. Adama Mickiewicza ul....
historia-spolecznosci-zydowskiej-w-pile History of the Jewish Community of Schneidemuhl– 1641 to the Holocaust   Historia społeczności żydowskiej w Pile –od 1641 roku do...
nie-zgadzamy-sie-na-uchwalanie-zlego-prawa   Nie zgadzamy się na uchwalanie złego prawa FOR: L. Balcerowicz i J. Stępień wzywają do sprzeciwu wobec uchwalania złego prawa   Szanowni...
maraton-pisania-listow-ai   W niedzielę 8 grudnia 2013 roku w Pile rusza Maraton Pisania Listów Amnesty International.   Akcja rozpocznie się projekcją filmu dokumentalnego...
smierdzacy-problem-odorow W Polsce brak jest uregulowań prawnych dotyczących ODORÓW /smrodów wywołanych głównie działalnością rolno przemysłową/. Od 1993 roku trwają prace...
pussy-riot-modlitwa-punkaPussy Riot w Pile Film dokumentalny, Rosja, Wielka Brytania 2013 Pussy Riot. Modlitwa punka Piła, 8.12.2013, g. 17.00 – Kino KORAL   weź...
parade-psow-w-pile   Parada na czterech i dwóch nogach   Po raz siódmy mieszkańcy Piły mieli okazję uczestniczyć w paradzie psów - imprezie organizowanej z okazji...
nowy-adres-www-effata-of-pl   Mamy nowy adres internetowy   Zapraszamy do zaglądania   www.effata.of.pl                          
camino-de-santiago-to-droga-dla-kazdego    Camino de Santiago to droga dla każdego.   O tyle niezwykła, że każdy przeżywa ją na inny sposób. Warto przejść te kilometry, żeby zrozumieć coś...
slot-art-festival-2013    O slocie dowiedziałam się już zeszłego roku od mojego wuja Piotra. Niestety nie mogłam wtedy jechać z powodu innego wyjazdu w tym samym...
kurs-przewodnikow-po-pile     Stowarzyszenie EFFATA przygotowuje KURS PRZEWODNIKÓW PO PILE. Szukamy osób chętnych do współpracy!   Kurs przewodników miejskich edycja...
przedstawiamy-kolejnych-bohaterow-spolecznej-akcji-500-dobrych-uczynkow-na-urodziny-pily     Kolejne dobre uczynki dla Piły   Przedstawiamy kolejnych bohaterów społecznej akcji „500 dobrych uczynków na urodziny Piły”. Dzieci z Grupy...
konkurs-fotografii-pt-pila-jakiej-nie-znacieFoto Grupa Twórcza przy Stowarzyszeniu Inicjatyw Społecznych EFFATA ogłasza Konkurs Fotografii pt.: „PIŁA, JAKIEJ NIE/ZNAMY”.   Celem konkursu jest...
wspolnie-na-rzecz-eliminacji-broni-nuklearnej  Jarosław Wałęsa i Jej Wysokość Królowa Jordanii Noor - wspólnie na rzecz eliminacji broni nuklearnej.   W Parlamencie Europejskim odbyła się...
miedzy-niebem-a-ziemia    Galeria PIACHY Foto Grupa Twórcza Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych EFFATA   oraz Autorka   zapraszają na wystawę fotografii   pt.:...
komunizm-la-belle-epoque  Komunizm – la belle époque     Zapraszamy do obejrzenia wystawy plenerowej pt.: Komunizm – la belle époque. Dekada lat siedemdziesiątych XX...
v-konkurs-ekologiczny Z okazji Wielkopolskich Spotkań Gospodarczych witamy Państwa na finale V Konkursu ekologicznym pt. „Międzynarodowy Rok Współpracy w Dziedzinie Wody”,...
500-dobrych-uczynkow-pila  500 dobrych uczynków na 500 lat Piły.   Każdy  może zrobić prezent dla naszego Miasta.   500 dobrych uczynków na urodziny Piły, to społeczna...
sluga-bozy-ks-j-popieluszko     Wystawa pt.: Sługa Boży ks. Jerzy Popiełuszko (1947-1984)  Wystawa przedstawia życie i działalność duszpasterską ks. Jerzego Popiełuszki, jego...
tsa-koncert     Podczas koncertu charytatywnego pt. TSA dla HOSPICJUM, w dniu 26 stycznia 2013, w Klubie BROWAR w Pile na rzecz budowy pilskiego Hospicjum...
wolny-tybet   Wywieś flagę tybetańską u siebie w domu! Działania z okazji rocznicy tybetańskiego powstania narodowego - propozycje działań, informacje, przydatne...
pt-twarze-bezpieki-1944-1990     W imieniu Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Internowanych i Represjonowanych oraz Stowarzyszenia...
program-wizyty-rodziny-piller-w-pile       „Dlaczego nie poznać wszystkich?”   Ludzi można dzielić na wiele sposobów. Są introwertycy i ekstrawertycy, szaleńcy i asekuranci, esteci...
forum-inicjatyw-pozarzadowych       Centrum Informacyjno-Doradcze przy Stowarzyszeniu Inicjatyw Społecznych EFFATA oraz Marian Martenka, przewodniczący Rady Powiatu...
cykl-portretow-amazonki   Cykl portretów AMAZONKI 2011 ukazuje Amazonki, które wygrały z rakiem dzięki pomyślnemu leczeniu, którego nieuniknioną częścią są zabiegi amputacji...
empatia   DZIEŃ BEZ FUTRA – DEMONSTRACJA W WARSZAWIE   Zapraszamy na ogólnopolską demonstrację z okazji Dnia Bez Futra zorganizowaną przez Koalicję na...
inicjatywa-tato-net   Zapraszamy do serwisu http://www.tato.net   Biuletyn w formacie tekstowym publikujemy co kilka tygodni i rozsyłamy e-mailem na adresy osób...
dzialania-godne-uwagi         Protokół z Konkursu „Działania godne uwagi” w Pile, sporządzony w dniu 8 listopada 2012       Organizatorem Konkursu jest Centrum...
ekonomia-spoleczna   Zapraszamy do serwisu   www.ekonomiaspoleczna.pl   Serdecznie zapraszamy i życzymy miłej lektury. Redakcja Portalu...
serwis-edukacji-antykorupcyjnej    zapraszamy na stronie serwisu   www.antykorupcja.edu.pl     Szanowni Państwo,   poniżej przesyłamy przegląd najnowszych informacji, które...
chronmy-klimat      zapraszamy na stronę www.chronmyklimat.pl  O portalu Portal ChronmyKlimat.pl powstał w listopadzie 2008 roku jako projekt Instytutu na...
cyrk-nie-dziekuje   "Gdyby ludzie wiedzieli, co kryje się za kulisami tego kolorowego, cyrkowego świata ze zwierzętami, nigdy więcej nie poszliby do...
czasopismo-effata  Czasopismo EFFATA –pismo wydawane przez Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA. Witamy na stronie internetowego czasopisma EFFATA, poświęconego...

Dodatkowe informacje

Strona powstała dzięki współpracy z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową im. St. Staszica w Pile
Copyright EFFATA (2012)